<$BlogRSDUrl$>

2004-01-31

puq Hol  

DaHjaj nuSuch jupwI' be'nalDaj puqloDchaj je. 'ellI'DI' chaH jatlh SoS <<yIlegh Stevie! mIyaw mIyaw yIlegh!>> vavDajDaq toS puq 'ej vav teSDaq naQ DuQ 'e' nID puq. jatlh SoS <<Qo'! vavoy teS Daghor!>> maHvaD QIj SoS <<ghor yaj. HIvje'mey ghorpu'. vay' ghorlu'pu'DI' tI'laHbe' vay' 'e' yaj. 'a rIQDI' vay' pIvqa'laH, vaj SaHbe'.>>

jIHvaD Huj mIwvam. puqvaD jIjatlhchugh, Holna' vIlo'. mIyaw mIyaw yajlaHchugh puq vaj cat yajlaHbej. mu'mey lo'Ha'chugh SoS chay' mu' qar ghoj puq?

2004-01-30

qanaDangan Hol wIjatlhtaH 

CBC much vIDeltaHbogh vIbejta'. choHtaHmo' Hoch Hol DaHjaj Hol Del. DatDaq choHtaH DIvI' Hol 'a rut rap choHmey 'ej rut pIm.

qaStaHvIS tera' vatlh DIS poH wa'maH chorghDIch, EnglandDaq r lujatlh 'e' lumev nuvpu', 'a USADaq jatlhlu'taH. vaj qanaDa lughoSDI' wo' matlhwI'pu', rvelth qem je. QuQ lo'bogh ghor lupwI' 'oghlu'DI', Englandnganpu' qanaDanganpu' je luchevlu'pu', vaj pIm mu'tay vetlh: bonnet hood je tIqel. DaH rapbogh mu'mey chu' lo yuQ rap, chammeychaj lo'mo' Hoch yuQ. Fax, gigabyte, sushi je tIqel.

maq muchvam <<HaSta much DabejtaHmo' choHbe' QIchlIj. choHmeH, nuvpu'vaD DajatlhnIS>> DIch vIghajbe' jIH.

USA vengmeyDaq choHlI' mu'mey. DaH tap moj top, bax moj box 'ej aan moj on. qanaDaDaq qaSbe'chu' choHvam. Holmey chevqu' veH.

qanaDangan Hol qeltaHvIS vay', eh? buSlaHbe', 'a QIjchu'be' much. mung luSovbe'.

qaStaHvIS wa' rep taH much. HochvaD Daj, 'a Do'Ha' tlhoy' ngajmo' qechmey QIjchu'be'. De' law' vIneH.

Snowclonemey 

pIj qontaHvIS qoj jatlhtaHvIS vay', loQ mu'tlhegh Qat choH 'ej lo'qa'. tlhIngan HolvaD <bIwotbe'chugh vaj bIwot> yItu'. DIvI' HolvaD mu' snowclone 'oghta' Glen Whitman. mu'vetlh lo'laHbe'mo' tlhIngan Hol 'ej mu' chu' vI'oghlaHbe'mo' jIH, qatlh vIqellI'? mu' vIQatmoH vIneH, 'ej qech vIparHa'. tlhIngan HolvaD potlhqu' qechvam. latlh Holmey qellu'DI', puSqu' tlhIngan Hol lutmey, 'ej ngaj qunmaj. vaj Qopbe' mu'tlheghmeymaj. Snowclonemey partaHvIS DIvI' Hol jatlhwI', DItungHa'moH. nujatlh 'e' nuQaHchugh mu'tlhegh lo'qang Hoch 'ej wInaD.

2004-01-29

wIjatlhlaHchu''a'? 

Language LogDaq ghojmeH paqmey qab DeltaHvIS John McWhorter mu'tlheghmey puS qel. jatlh McWhorter, Hol Sovchu' 'e' maqbogh nuvvaD, Dochmeyvam tImugh bIjatlhDI', Sovchu'wI'na' DangulaH.

DIvI' Hol mu'mey leghpu'pa' juppu'wI', chaHvaD mu'tlheghmey vImughta'bogh vI'ang. DIvI' Hol mu'tlheghmey lIngqa' chaH. wa' mujchu'wI' neH tu'lu'.
McWhorterjIHmughqa'wI'
I even had a purple one
DoqwI''e' vIghaj
I have a rash
[That word is] ambiguous
cha'logh mu'vetlh yajlaH vay'That word is ambiguous
That tastes like chicken
mumlu'DI' chicken rurIt tastes like chicken
Get your feet off of there
pa'vo' qamDu'lIj yIteqGet your feet out of there
Go all the way to the end
me'ghanDaq yIghoSchu'Go all the way to the end
Come down from there
pa'vo' yIghIrGet down from there
Stick out your tongue
nujlIj yIjeqchoH jatlIjStick out your tongue
Pick that up, put that down
yIwoH yIroQPick it up and put it down
He left right in the middle of the meeting
qaStaHvIS qep botlh'e' tlheDHe left right in the middle of the meeting

Purple'e' vIqelqu'be'pu', potlhbe'mo' vaj nom Doq vIwIv vIqelbe'taHvIS. tlhIngan Hol wIjatlhlaw'.

QIt QIp 

QIt jatlhchugh Hol jatlhwI' QIp 'e' Har nom jatlhbogh jatlhwI'. HaSta much The West WingvaD vallaw'meH nuvpu' potlh, nom jatlh 'e' ra' much pIn. Hoch mu'mey yajbe' Hoch bejwI'pu' 'a qay'be'. Washington PostDaq ghu'vam Del Deborah Tannen.

tlhIngan Hol jatlhmeH Do wIQoylaH, 'ej wej Dovetlh wIchavta'.

2004-01-28

maHvaD Access chenmoHlu' 

MicrosoftvaD tlhInganpu' potlh law' qanaDanganpu' potlh puS. tlhIngan HolvaD Access mughlu' 'a qanaDangan Hol mughbe'lu'. De' maq Trigemnal Software. tlhIngan Hol lujatlh ghunwI' law'.

qanaDangan Hol 

cha' wo'mey joj Dab qanaDanganpu' 'ej Sepvetlh Dab je Holchaj. HaStalIjDaq CBC DaHevchugh chaq qanaDangan Hol jatlhtaH (Talking Canadian) Dalegh 'e' DatIv. vIbejpu'DI' jIH vIDel.

mu'tlheghvam yIyaj! 

HatHa'chu' mu'tlheghvam. jupwI' pong 'oH pagh'e' 'ej nuv nIb lIngmeH ngong wIqel. DayajlaH'a'?

3 3 6 4 4 0 0 0 0 4 4 6

2004-01-27

Qap wa' neH 

qen paq <<Spoken Here: Travels Among Threatened Languages>> vIlaD. tultaHlaw' qonwI', Mark Abley, 'a vIlaDchu'ta'DI' HeghlI' Hoch Hol 'e' vItlhoj. vIpar 'a vIHar. vuDwIj vIyajmeH ghItlhHom vIqon.

Hol wa'DIch ghojpu'DI' vay', latlh Holmey ghojlaH 'ej Hol lo'bogh wIvlaH. Hol San SIghchu' wIvmeyDaj. Hol Sung jatlhbe'choHchugh Sungpu' 'ej Holvetlh ghojbe'chugh latlhpu', Hegh Hol.

pIj woQ Huch Sov joq SuqmeH vay' Hol chu' ghoj. Qap Dupvam 'e' luSovmo' qummey, DuSaQDaq Holmey potlh HaD ghojwI'pu'. Hol Sung jatlhtaHchugh, buQbe' Holmey chu', 'a jatlhbe'choHchugh, lughojbe' ghu. Hol HoHbe'bej jatlhbe'bogh wa' ghu, 'a Hol jatlhbe'choHchugh ta' lutlha' Sa' 'ej chaH tlha' bu'. jatlhmeH wIv SIghbogh jav Doch'e' vIngu'ta'.
  • wa') woQ: woQ Hutlhchu'chugh Hol, chaq jatlhwI' tIchlu' qoj numbe'lu'. potlhlaw'meH, Hol potlh jatlh.


  • cha') roghvaH: Hol jatlhchugh nuv law' jatlhmeH 'eb law' tu'lu'. SoSnI'vaD bIQummeH Hol DaleHchugh, vaj HeghDI' SoSnI' Hegh Hol. DatDaq qaSbej ghu'vam.


  • wej) mob: Hopchugh latlh Hol jatlhwI' SIghqu'be'. vengDaq Hol chu' potlh law' Du'Daq Hol chu' potlh puS.


  • loS) ghItlh: Hol ghItlhbe'lu'chugh, SabchoHDI' not chegh mu'mey. Hol HubmeH, 'ut bommey, lutmey, HaSta muchmey je. HollIj DatIvchugh vaj Dalo'.


  • vagh) qum: Hol tungHa'moHchugh qum, vaj bo'DIjDaq jatlhlu' 'ej DuSaQDaq ghojlu'. Hol neHbe'chugh qum chaq Hat Hol.


  • jav) ngotlhwI'pu': SabHa'meH Holoychaj Suvqu'qang ngotlhwI'. choHmey tu' 'ej ngochmey cher. HeghlaHchu'be' Hol yIntaHvIS 'ej jatlhtaHvIS ngotlhwI' chu'.
rarchuq meqmeyvam. Hoch DapoQbogh Dunobchugh wa' Hol, qatlh latlh Hol DaleH? DachoqmeH DaSaHnIS. HollIj DaqeltaHvIS, tlhoy' bIjeQchugh, raghtaHvIS Hol bItu'be'. cha' Hol DajalthtaHvIS cholchuqchoH Holmey.

cholchuqtaHvIS Europe qummey cholchuq'a' je Holmey? raghlI' Holmey 'e' vIpIH. 'a ghu'vam vIpIHbe'pu'!

wej ngerwIj vItobta' 'a qechmeyvam vIqelqa'.

cha'maHlogh yItlhob 

Ha'DIbaH, tI, nagh Quj De'wI'. De'wI' valvaD Daj Qu'vam. Dochmey buvlaHbej De'wI', 'ej Qujchugh po'wI'mey neH, nap Qu'. 'a jangHa'taHmo' Humanpu' jIv, Qaghmey lajnIS De'wI'.

bIQujpa' chutmey tIlaD. yInbe'taHchugh qoj ghorDaq Hal tu'lu'be'chugh, vaj <latlh> 'oH. vIlaDpa' jIQujmo' DaH 'oghwI'pu'vaD jItlhIj. ngongraj vIqalmoH vIneHbe'.

2004-01-26

laD 'Iv? 

QonoS vam laDlaH nuv 'ar? mu'ghom lo'taHvIS lulaDlaHqu' 'ej luyajlaH Hoch tlhIngan Hol mu'ghom ghajbogh nuvpu' val. cha'bIp vaghnetlh mu'ghommey ngevlu'pu', ach ghaytan chorghmaH vatlhvI' chIllu'pu' pagh lonlu'pu'. vaj ratlh vaghnetlh mu'ghom ghajwI'pu' 'e' vIwuq. val nuq vatlhvI'? jatlh Theodore Sturgeon <<veQ 'oH Hoch HutmaH vatlhvI''e'>>. togh ghaH 'e' vIchaw': vaghSaD laDlaHwI'pu' lutu'lu'.

mu'ghom lo'be'taHvIS lulaDlaH wa'vatlh nuv 'e' vInoH. lulaDqang wa'maH jav nuv. lulaD 'e' lutIv vagh nuv. laD cha' nuv: jIH SoH je. 'ej ghaytan bIDach.

qatlh ngorqang PuzzleDonkey nIDlI'wI'pu'? 

PuzzleDonkey

wa' wen TIMDaq jIjawtaHvIS ngoq yaj 'e' nID wa' jawwI'. ngoq Del 'ej wIQaH 'e' wInID.

jIjatlh <<ngoq HIleghmoH>> 'a jang dae
<<DaleghmeH Hoch nungbogh ngoqmey DamughnIS>>

ngoqmeyvam Daj vIlegh vIneH vaj PuzzleDonkey vISuch. PuzzleDonkeyDaq cha'vatlh ngoqmey Qatlh much Carol, SimonG, Rich, Andy je. ngoq wa'DIch DamughlaHDI' ngoq cha'DIch Dalegh net chaw'. tev mach Hev ta'wI' wa'DIch, 'a bel neH chav HochHom. nIteb qaD DajeyDI' bIbelchoH. DuyonmoH laHlIj.

nIDlI'wI'pu'vaD ja'chuqmeH jabbI'IDghom luchenmoH cherwI'pu'. ngoq yajbe'chu'chugh vay', vaj jabbI'IDghom laDlaH. Dup chup jabbI'IDghom 'ej loQ QaH. jabbI'IDghomDaq vIng yajlaHbe'wI'pu' 'ej mIy Qapta'wI'pu'. ngeDbe'bej ngoqmey. Cambridge DuSaQ'a'Daq tev baj beq tIn. QapmeH jIj valbogh nuv law'. nIteb vumchugh vay' vaj nom ta'laHbe', 'ach valchugh 'ej jeghbe'chugh QaplaH.

ngorqang Hoch

qaD He vIghoStaHvIS jIH, pIj ngoq vImughlaHbe'bogh vISIch. nIteb vImugh 'e' vInID, 'a roD qechmey vISovchoHmeH jabbI'IDghom vIlaDchoH. pa' QaH yap vISamlaHbe'chugh vaj vay'vaD jabbI'ID vIlab. muQaHpu'DI' nuvvetlh, ngoq vImughlaH. QaHvammo' Sab belwIj 'ach QaH vInejtaH. qatlh?

chaq jIyaj vIneHqu'mo' Hoch jo' vIlo'qang. 'a ngervetlh vItobHa'laH. jIyajmeH jIvangbe'. InternetDaq Hoch qaDmey jangbogh Daq vISam. qaD QIjbe'. jang neH. tetlh nap 'oH. jIyajmeH neH jIngorqangchugh, lo'laHbe' tetlhvetlh. 'a tetlhvetlh vIwuvchoH. rInchoHmeH qaD jIvang neH.

jIngortaHvIS chav bel vItIvbe'. jIDIvlaw'. vaj qatlh jIngor? jImoghbe'choHmeH jIHIghqang 'ej belwIj vIlonqang. nIteb jIQapchugh jIbel. jIngormo' jIDIv. ghu'vam vIqelchugh vaj jIHvaD moghHa'ghach ru' 'ut law bel 'ut puS. 'e' vIHarnIS.

jImobbe'. bep latlhpu'. ngorbe' 'e' nID 'a ngorlaHchugh ngor.

2004-01-25

loS meq 

qatlh QonoSvam vIqonchoH? muSIgh loS meq.

loQ HochHom w-wej QonoSmey SIgh meqwIj wa'DIch: potlhlaw' qechmeywIj 'ej vIqon vIneH. potlhbejchugh, vaj vItoblaH. Doghchugh, vIru'Ha'moHlaw'ta'mo' chaq vItlhoj, 'ej jIchoH'egh. vaj qechmeywIj vIchoqmeH 'ej vInoHmeH vIqon.

meqwIj cha'DIch: cham chu' vIyaj vIneH. jIjeS vIneH. chabvam vIwaHbe'chugh, vaj vIyajchu'be'. qaStaHvIS tera' DIS wa'SanID Hutvatlh javmaH Hut DaQupchugh vaj WoodstockDaq bIjeS 'e' Damaq DaneH. qaStaHvIS bovvam, w-wej QonoS noy DaleH DaneH. vaj jInotlhchoHbe'meH vIqon.

meqwIj wejDIch: tlhIngan Hol laHwIj vIDub vIneH. Hoch jaj tlhIngan Hol vIlo'chugh, vaj mu'tay vIlo'taH. mu'tay mIchmeywIj puj vIngu' 'e' vIghojchu' 'e' vIHech. naDev qaSpa' qep'a' mu'mey chu' vIlo'.

meqwIj loSDIch: w-wejDaq tlhIngan Hol tu'lu' 'e' vIneH. Holvam taQ Sam vay' 'e' vIneH. chaq ghojchoHlaH. bong Daqvam lutu'meH nuv, rut DIvI' mu'mey Qat vIlo'. pIj QonoSmey vIrar, 'ej QonoSchaj rar QonoSvam 'e' lutu'DI' qonwI'pu'vetlh, QonoSvam Huj tu'. 'a' wa' chut vIcher: not mu' <tlhIngan&ght; vImugh. tlhIngan Hol 'oH Holvam'e' 'e' luSovchoH luneHchugh, vaj QulnIS. SIv chaH vIneH.

'a latlh Doch 'oSlaH DaHjaj QonoSHom pong: <loS meq>. rut jeSbe' meq. QonoS vIqontaH vIqon vIneHmo'. pItlh. 'utbe' meq.

DaHjaj Jeremy "Shaggy" Toeman DaqDaq vIrar. tetlh gher Shaggy. jaj naQ vemtaHghach meqmey Qab togh. tlhIngan Hol DaghojmeH qaStaHvIS jaj naQ bIvemtaHchugh vaj Shaggy meq wejmaH chorghDIch DaHeSpu'. tlhIngan Hol DaghojmeH, pIj bIQongnIS. ghojchu'meH yab, leSnIS.